CHP Karabük Milletvekili Cevdet Akay; TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu`nda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı`nın bütçesi üzerindeki görüşmeler sırasında; “Mal ve hizmet alımları bütçenizin yüzde 73`ü, 35 milyarlık bir rakam; cari transferler 8 milyarlık bir rakam; sermaye giderleri de aşağı yukarı 3 milyar 140 milyon gibi çok düşük bir rakam. Biz yatırım harcamalarına bütçeden gerekli payı ayırmamışız, ayırmadığımız için de maalesef maden ocaklarında, TTK gibi kuruluşlarda böyle ciddi kazalar oluyor” dedi.

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu`nda, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 2022 Yılı Kesin Hesabı ve 2024 Yılı Bütçe Teklifi görüşülüyor. Görüşmelerde konuşan CHP Karabük Milletvekili Cevdet Akay, şunları söyledi:

“Bakanlık bütçesine baktığımız zaman, genel konsolide bütçe büyüklüğü içerisinde binde 4,35`lik gibi çok cüzi bir oranla payını almış yani 48 milyar 323 milyonluk bir rakamdan bahsediyoruz, işte, EPDK gibi kuruluşların da ayrıca gelirlerini ifade etmiştiniz. Bu rakam geçen yıla göre yüzde 156 oranında artmış olmasına rağmen yetersiz bir rakam, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı gibi önemli bir bakanlığın bütçesinin daha fazla olması gerektiğini buradan özellikle ifade edelim. Tabii ki bu bütçeyi daha iyi noktaya getirmek için de -hep konuşmalarda söylüyorum- bütçedeki faiz giderlerini bizim indirmemiz lazım ki ödenekleri bu tarafa aktarabilelim.

Burada, şöyle söyleyeyim: Bakanlık bütçesinin içerisinde 35 milyar 505 milyonluk bir rakam var, yerel yönetimlerin güçlendirilmesine ayrılmış bu rakam yani bütçenin de yüzde 45`ine, 48`ine tekabül ediyor. Şimdi, sunumda bunun detaylarının ne olduğunu ben merak ettim Sayın Bakanım yani bu konuyla ilgili biraz daha ayrıntılı açıklama verirseniz... Çünkü netice olarak bu rakam 35 milyar 305 milyonluk bir rakam, bütçenizin çok önemli bir rakamı. Yerel yönetimlerin desteklenmesi güzel bir şey. Acaba sadece aydınlatma giderleri mi yoksa daha farklı şeyler de var mı, bu konu hakkında biraz ayrıntılı bilgi verebilirseniz sevinirim. 

“SÜRDÜRÜLEBİLİR ÇEVRE VE İKLİMLE İLGİLİ BURADA AYRILACAK ÖDENEK 12 MİLYON 756 BİN LİRA GİBİ BIR RAKAM, ÇOK DÜŞÜK”

Yine, sürdürülebilir çevre ve iklimle ilgili burada ayrılacak ödenek 12 milyon 756 bin lira gibi bir rakam, çok düşük bir rakam. Çevre, iklim, bunlar bizim için olmazsa olmaz. Doğanın korunması ve bu tür iklimle ilgili değişikliklerin uzunca bir süre ülkemizi meşgul etmemesi, bizden sonraki nesillerin daha iyi koşullarda yaşayabilmesi açısından Bakanlığınızdan buraya da daha fazla bütçenin ayrılması gerekir. 

“BÜTÇE İÇİ FONLAR-BÜTÇE DIŞI FONLAR UYGULAMASI YANLIŞSA, BÜTÇE İÇERİSİNDE DE PROGRAM İÇİ VE PROGRAM DIŞI UYGULAMALARI YANLIŞ BULUYORUZ”

Yine, program dışı giderler 8 milyar 693 milyon, bütçenizin yüzde 17,98`i. Bu uygulama yanlış bir uygulama. Şu ana kadar gelen bakanlıklar içerisinde bir tek Millî Savunma Bakanlığında program dışı ödemeler yoktu, hepsi programa bağlanmış ödemelerdi. Bunların detayına da baktığımız zaman genelde hazine yardımı şeklinde olduğunu da gördüm fakat bunların nerelere, nasıl yapıldığının takibi mümkün değil. Ben bütçenizi inceledim, detay baktım, hem geçmiş bütçe dönemlerine baktım hem buna, buradan sağlıklı bir sonuç alamadım. Bunun daha şeffaf olması için nasıl bütçe içi fonlar-bütçe dışı fonlar uygulaması yanlışsa, bütçe içerisinde de program içi ve program dışı uygulamaları yanlış buluyoruz. Bir sonraki bütçe teklifinde inşallah bu konuların düzeltilmesi gerektiğini söylüyoruz. 

“YATIRIM HARCAMALARINA BÜTÇEDEN GEREKLİ PAYI AYIRMAMIŞIZ, AYIRMADIĞIMIZ İÇİN DE MAALESEF MADEN OCAKLARINDA, TTK GİBİ KURULUŞLARDA BÖYLE CİDDİ KAZALAR OLUYOR”

Yine, mal ve hizmet alımları bütçenizin yüzde 73`ü, 35 milyarlık bir rakam; cari transferler 8 milyarlık bir rakam; sermaye giderleri de aşağı yukarı 3 milyar 140 milyon gibi çok düşük bir rakam. Biz yatırım harcamalarına bütçeden gerekli payı ayırmamışız, ayırmadığımız için de maalesef maden ocaklarında, TTK gibi kuruluşlarda böyle ciddi kazalar oluyor. Bu bütçeden ayrılacak fonlarla, bu paralarla buradaki kazaların önlenmesiyle ilgili gerekli yatırımların yapılmasının da kaçınılmaz olduğunu söylüyoruz, bu konu çok çok önemli. Yani bütçe kaynaklarının etkin bir şekilde kullanılması, optimum kullanılması, önceliklerin iyi belirlenmesi, yatırım harcamalarına gerekli önemin verilmesi kaçınılmaz. 

“KAÇ TANE REDEVANS FİRMAMIZ VAR?”

Deniz Vekilim belirtti bazı aksaklıkları, bizim bölgemiz Batı Karadeniz Bölgesi. Sayın Bakanım, siz de Kardemir Yönetim Kurulu Başkanlığından Bakan oldunuz, bölgemiz size uğurlu geldi. Onun için bölgemiz sizden daha fazla yatırım bekliyor. Bunun için hem Karabük olsun hem Zonguldak olsun hem Bartın olsun Batı Karadeniz havzasına -Kastamonu dahil- ben gerekli önemi vereceğinizi belirtiyorum ama Deniz Vekilimin belirtmediği birkaç konu vardı, ben onu buradan özellikle belirtmek isterim: Redevans sistemi yanlış bir uygulama, kalkması gerekir. Ben buradan soruyorum: Kaç tane redevans firmamız var? Bu firmalardan alacaklarımız ne kadar? Bunların ne kadarı yasal takibe intikal etti, tahsilat durumu nedir? Yine, Amasra`da, bölgemizde Hema firması var. Mahkeme kararıyla işlem durduğu hâlde o bölgede çalışma yapıyor mu yani çalışmalarına başladı mı? Bunu merak ediyoruz.

“TTK`NIN ÖNEMLİ SORUNU TECRÜBELİ MÜHENDİS VE İŞÇİNİN AZ OLMASI”

Bir de TTK`de bizim norm kadromuz 14 bin olmasına rağmen -en son 2 bin kişi aldınız, biliyorsunuz- 9 bin kişi çalışıyor şu anda. Burada TTK`nin önemli sorunu tecrübeli mühendis ve işçinin az olması, arkadan gelen yeni işçiler tecrübesiz olduğu için kaza olaylarıyla ilgili gerekli önlemleri almada yetersiz kalıyorlar. Bu norm kadronun kullanılması -2024 yılında emekli olacak 2 bin kişinin de dikkate alınması- onlar emekli olmadan arkadan gelecek tecrübeli mühendislerin ve teknik ekiplerin işçilerimizi, teknik mühendislerimizi, teknikerlerimizi, mühendislerimizi yetiştirmeleri gerekir. İş güvenliğinin alınması gerekir, sadece havalandırma sistemi değil bu, oradaki mühendislerin, teknikerlerin işçilerin, tecrübeli kişilerin görevlerini tam olarak yapamadıklarından dolayı da kazalar meydana geliyor. Bu konuya önem verilmesi gerekir.

“2 MİLYAR 983 MİLYONUNUN HANE HALKI VE İŞLETMELERE VERİLECEĞİNİ GÖRDÜM, BU İŞLETMELER KİMDİR, KİMLERE YARDIM EDİYORUZ?”

Evet, bir de Enerji İşleri Genel Müdürlüğünüz var, önceki yıllarda çok düşük bütçe ayrılmış, 2024`te 3 milyar 356 milyonluk bir bütçe ayrılmış; çok ciddi bir artış var, siz de bakarsanız göreceksiniz. Geçmiş yıllarda olmayıp da bu yıllarda olacak ne var, niçin o bütçe ayrıldı? Oradaki rakamın nereye kullanılacağını merak ettim, bunu bizimle paylaşırsanız sevinirim. Yine, detaylı baktığım zaman 2 milyar 983 milyonunun hane halkı ve işletmelere verileceğini gördüm, bu işletmeler kimdir, kimlere yardım ediyoruz? Bunu bilmek istiyoruz, bunu bizimle paylaşırsanız çok seviniriz.

“KAR YAĞIŞININ YOĞUN OLDUĞU BİR BÖLGE ORADAKİ DOĞAL GAZ SEVKİYATLARIYLA İLGİLİ SIKINTILAR YAŞAYACAĞIZ”

Yine, bölgemizde Filyos Limanı var Sayın Bakanım. Kardemir temelini atmıştır Filyos Limanı`nın ve bugünkü hâle gelmesinde çok büyük katkısı olmuştur. Oradaki doğal gaz miktarının ülkemizin ihtiyacının ne kadarlık kısmını karşılayacağını merak ediyorum. Bunu bizimle paylaşırsanız sevinirim. Bir de bu limanın konteynır limanı ve ihracata yönelik kullanılmasıyla ilgili mutlaka faaliyete geçmesi lazım. Sizden özellikle bu konuda diğer Bakanlıklarla görüşerek bu işi aktif hâle getirmenizi talep ediyoruz. Yöre halkımızın da sanayicimizin de talebi budur. 50 milyon dolarlık ekstra bir navlun gideri söz konusudur, Gebze`den ihracatlarını yapmak zorunda kalıyorlar, bunu belirtmek de önemli bir görev olarak bize düştü. Buradan size ifade edeyim. Yine, doğal gaz ulaştırmayla ilgili, bölgemizde ‘Yenice`ye doğal gazı ekim ayı sonuna kadar getireceğiz` dediniz, getirdiniz fakat orada şöyle bir sıkıntı var Sayın Bakanım, onu lütfen bilin: Burada CNG yani sıkıştırılmış doğal gaz sistemiyle doğal gaz veriliyor, yaklaşık 50 haneye veriliyor, 17 gün kadar yetiyor. Buradaki depolama sistemi tır üstünde -ben size bunu özellikle göstereyim- Sayın Bakanım, şuradan görebiliyor musunuz, bilmiyorum. Mutlaka biliyorsunuzdur ama tır üstündeki bu depolama sistemi emniyet açısından çok sıkıntılı. Zaten 50 haneye on yedi gün yetiyor, sayı arttıkça buradaki süre kısalacak. Bölgemiz kar yağışının yoğun olduğu bir bölge oradaki doğal gaz sevkiyatlarıyla ilgili sıkıntılar yaşayacağız. Bunu daha düzgün hâle getirirsek memnun olacağız.

“SAYIŞTAY RAPORLARINDA 2017-2020 YILLARI ARASINDA ÖZELLİKLE EPDK`NIN KESTİĞİ CEZALARLA İLGİLİ 4 MİLYAR TL`LİK BİR RAKAMDAN BAHSEDİLİYOR, BU CEZALAR TAHSIL EDILDI MI, EDILEBILIYOR MU?”

Bir de Sayıştay raporlarıyla ilgili konu şu: Geçmiş yıllardaki Sayıştay raporlarında 2017-2020 yılları arasında özellikle EPDK`nin kestiği cezalarla ilgili 4 milyar TL`lik bir rakamdan bahsediliyor, bu da kendi bütçesinin yaklaşık 10 katı kadarına tekabül ediyor. Bu cezalar tahsil edildi mi, edilebiliyor mu? Raporda ‘Yüzde 90`ı tahsil edilmemiş.` şeklinde geçmiş. Bunların tahsil edilmesi gerekiyor çünkü zaman aşımına da uğramak üzere.”